In het hele leven hebben we te maken met stereotypen. Ofwel makkelijk te identificeren kenmerken waar aan men veelal een complete groep mensen afmeet. In geval van mensen noemen we dat ook wel ‘hokjesgeest’.

Mensen kunnen indelen in categorieën, en dan nog het liefst in ‘goed’ of ‘slecht’ geeft mensen een zekere houvast. We kennen nogal wat stereotypen. Bijvoorbeeld dat Hollanders zuinig zouden zijn, of Belgen die dom zijn, negers die lui zouden zijn, Engelsen die vooral veel zouden drinken en zich misdragen, Amerikanen die oppervlakkig zouden zijn, Franstaligen die zeker qua taal zeer etnocentrisch zouden zijn, Aziaten die allemaal slim zouden zijn, enzovoort.

Met eten is het al niet veel beter gesteld. Hollanders die prakken alles door elkaar, Belgen eten vooral veel friet, negers eten alleen maar kip, Britten doen overal azijn overheen, Amerikanen eten veel en alleen maar vet of fastfood, Fransen drinken enorme hoeveelheden wijn bij hun stinkkazen op hun stokbroden, enzovoort.

Zelfs gerechten uit bepaalde keukens moeten vaak voldoen aan bepaalde voorwaarden wil men het bijvoorbeeld een ‘typisch’ Italiaans gerecht noemen.

Denk dan aan een overdosis knoflook, grote hoeveelheden oregano, basilicum, laurier, thijm, rozemarijn, oregano, dragon, peterselie, salie en meer kruiden die volgens velen ‘typisch Italiaans’ zouden zijn. En wat te denken van pasta of pizza. Alsof de Italiaanse keuken alleen maar uit pasta en pizza zou bestaan. En dan het liefst nog belegd met genoemde kruiden en als aanvulling salami, olijven, mozzarella en liters tomatensaus. En uiteraard flink wat goedkope bruiswijn.

Het zijn zulke wijdverbreide stereotypen dat men zelfs bij bijvoorbeeld de zeer spaarzame Chinese restaurants in Italië bolognesesaus over uw Foe Yong Hai doet.

Natuurlijk, in stereotypen zit niet zelden een kern van waarheid. Je hebt inderdaad zoiets als een redelijk collectieve volksaard. Je hebt ook ingrediënten die in velerlei gerechten terugkomen. Maar denkt u werkelijk dat iemand uit Hawaï overal ananas over of in doet? Of dat een Mexicaans gerecht geen echt Mexicaans gerecht is als er geen maïs, chilipeper of tortilla’s in of bij zitten? Of denkt u dat Turken overal appel en rozijnen in doen en overal vooral veel dadels bij eten? Denkt u dat Chinezen overal sojasaus, gember en knoflook in doen?

Persoonlijk stoort het me menigmaal dat men zo in stereotypen denkt en ook doet. Probeer maar eens een fatsoenlijk potje kerriesaus te vinden zonder ananas. Of probeer eens een Indisch gerecht te vinden bij de supermarkt waar geen pinda’s of pindasaus zit verwerkt.

Natuurlijk kunnen we de fabrikanten de schuld geven van het presenteren en serveren van bijna alleen maar stereotypische gerechten, maar kennelijk willen wij het zo. En veel buitenlandse restaurants en fabrikanten passen zich naadloos aan bij onze wensen want hun doel is niet veel anders dan het verdienen van hun dagelijks brood. Dus zie maar eens de eeuwige nasi of bami te vermijden als u in een Chinees restaurant eet. Of zorg voor paniek in een Italiaans restaurant door te stellen dat u geen tomaten lust. Of doe eens gek en ga eens Indische eten met een pinda allergie.

Het kan soms tot rare situaties leiden. Zo ken ik een verhaal van komiek Paul Ogata, een man met een Aziatisch uiterlijk, die bij een Amerikaanse ijssalon een ijsje bestelde maar de dame achter de toonbank weigerde hem het ijsje te serveren omdat er melkproducten inzitten. Haar reden om Aziaten geen ijsjes te serveren was omdat volgens de dame alle Aziaten lactose intolerant zouden zijn. Nu zijn aardig wat Aziaten lactose intolerant maar zeker niet allemaal.

Wat vooral erg jammer is aan het denken in stereotypen is dat we onszelf daardoor erg beperken. Onbewust en automatisch bezien we personen met een bepaalde etniciteit of nationaliteit vanuit het licht van de stereotypen die we met de paplepel ingegoten hebben gekregen. Deze vooroordelen zorgen er bijvoorbeeld voor dat wij een beetje in ons vertrouwde kringetje blijven.

Er is echter een wereld te ontdekken buiten het eigen kringetje. En dat gaat zeker op in culinaire zin. Alleen hoe komen we zover dat we eens iets anders proberen dan hetgeen men ons standaard voorzet als bijvoorbeeld ‘typisch’ Italiaans, Spaans, Duits of Frans?

Van de fabrikanten en supermarkten en zelfs de buitenlandse restaurants hoeven we niet veel te verwachten. Die zouden onze keuzes nog liever verder inperken omdat dit het leven voor hen zoveel eenvoudiger maakt. Het liefst zou men zien dat er maar één soort bier was die iedereen wel moest kopen want anders heb je gewoon geen bier. Om maar eens iets te noemen. En dat gaat voor veel zaken op.

Als fabrikanten u al een ‘typisch’ gerecht voorschotelen uit een bepaalde windstreek dan klopt er in de regel geen hout van. Dat hebben we inmiddels wel ontdekt na het verkennen en testen van bijvoorbeeld de Knorr Wereldgerechten. Vaak heeft men inderdaad de stereotypische ingrediënten op een hoop gegooid en daar iets van gebrouwen dat op het bepaalde gerecht moet lijken maar het vooral niet doet.

Nee, ik ben er ook niet onschuldig aan. Als u mijn blog doorneemt komt u ook stereotypische gerechten tegen. Maar als ik een voor een bepaald land of volk stereotypisch gerecht presenteer dan probeer ik dat wel zo dicht mogelijk te benaderen en niet zelden te overtreffen. Daar waar een gerecht bepaalde vrijheden toelaat zal ik niet aarzelen die kans volledig uit te buiten.

Het is evenwel jammer dat het denken in stereotypen qua voedsel niet zelden ook, doorgaans volkomen onbewust, mijn creativiteit beperkt. Buiten de kadertjes denken waarmee je groot gebracht bent blijkt zo makkelijk nog niet te zijn, zo is mijn ervaring.

Dat terwijl ik, zo verklaar ik ook in menige blogpost, zo ben voor het vrijelijk experimenteren, variëren en interpreteren met gerechten. En ik denk dat dit voor veel mensen opgaat. Persoonlijk kan ik er zelfs een beetje knorrige van worden als mensen mij in de reacties verbeteren omdat ik iets niet op ‘authentieke’ wijze of met de ‘authentieke’ ingrediënten klaargemaakt zou hebben.

Grote niet zelden beroemde chefs zijn juist groot geworden door enerzijds daadwerkelijke typische gerechten op een correcte manier te bereiden, maar anderzijds aan gerechten die zich daarvoor lenen een geheel eigen en originele creatieve draai te geven.

Nu is het volkomen bizar dat ik, als in vrijwel alle aspecten van het leven buitengewoon liberaal mens, me bij het koken en bedenken van gerechten niet alleen beperkt zie door de financiële middelen, door het karige aanbod in de supermarkten maar ook door de conventies en stereotypen waarmee ik ooit ben opgevoed. Iets waar ik best graag vanaf zou willen zijn.

Maar als ik dan kijk wat de populairste blogposten zijn op Veelkantie dan valt vooral op dat de blogposten waarin wij reguliere gerechten maken de meeste bezoekjes trekken. Zodra het al iets experimenteler begint te worden, of het kost iets meer moeite om een gerecht op te leuken met onze beperkte middelen, dan negeert men deze blogposten veel sneller dan de conventionele.

Ik ben dus kennelijk niet de enige die toch wat worstelt met mijn opvoeding en socialisatie waarbij het denken in stereotypen een redelijk voorname plaats innam. En dat is best wel jammer. Met andere woorden wil ik niet alleen mezelf maar ook andere mensen oproepen korte metten te maken met het denken in stereotypen. Om te beginnen op culinair gebied. Want het blijft een feit dat koken en eten verbroederen kan!