En wat is dit voor een aandoening?
Voor de niet kenners van de serie, Dr. Sheldon Cooper is een karakter in de serie The Big Bang Theory. Heel kort gezegd gaat de serie over Nerds. Nerds vertonen vaak a-typisch gedrag. Dr. Sheldon Cooper is daarvan de overtreffende trap. Volgens vele is Sheldon een klassiek voorbeeld van iemand met Asperger (vorm van 'hoog functionerend' autisme). Volgens de schrijvers van de serie is dit overigens niet het geval. Althans, men heeft het niet direct zo bedoeld. De acteur die Sheldon speelt, Jim Parsons, heeft echter toegegeven dat veel van de karakteristen van Sheldon Cooper wel degelijk sterk doen denken aan het Syndroom van Asperger. Daarmee heeft meneer Veelkantie natuurlijk nog niet uitgelegd waarom Dr. Sheldon Cooper mijn favoriet is in deze overigens briljante serie.
Laten we eerst eens de 'bewijzen' onder de loep nemen met onderstaande geweldig humoristische compilatie:
Maakt dit Sheldon Cooper een stereotype lijder aan het Syndroom van Asperger? Ik voel me nooit zo comfortabel bij het labelen van mensen en het medicaliseren en psychologiseren van 'verschillen'. Zelfs na langdurig onderzoek van het syndroom ben ik er namelijk nog altijd niet achter wat nou precies een typisch geval van Asperger is. Net als 'gewone' mensen kunnen mensen met Asperger dag en nacht van elkaar verschillen en alle uiterste van het spectrum laten zien. Ze kunnen voldoen aan alle kenmerken of alleen enkele. Je komt dus al snel in een 'ja maar...' situatie terecht.
Heel veel volwassen Asperge lijders hebben daarbij vaak ook manieren gevonden om hun Asperger te verbloemen en, vaak met een enorme omweg, manieren gevonden om toch tot op zeker zo niet grote hoogte binnen de sociale context te functioneren. Vaak door niet veel meer te doen dan zich wenselijk gedrag aan te leren, te kopiëren en imiteren.
Je kunt je afvragen, zoals meneer Veelkantie doet, of het zinvol is om mensen te diagnosticeren met bijvoorbeeld een 'persoonlijkheidsstoornis' als Asperger. Zoals gezegd ervaar ik de hokjesgeest in veel gevallen als benauwend. Als je qua persoonlijkheid ook maar enigszins afwijkt van 'de norm' dan mag men daar graag een label op plakken. Anderzijds kan het ook heel nuttig zijn. We hebben nu eenmaal een 'norm' die aangeeft of bepaald wat 'normaal' gedrag is. En mensen die niet binnen die 'kaders' passen worden doorgaans met nogal wat onbegrip behandeld.
Niet zelden worden mensen met bijvoorbeeld kenmerken van aan autisme gerelateerd gedrag uitgestoten en tot social outcasts gebombardeerd. Mensen met kernmerken van bijvoorbeeld Asperger, die over een tenminste gelijk maar doorgaans hogere intelligentie beschikken, worden vaak veel sneller gepest op school maar ook op het werk. Ze vallen ook opvallend vaker uit een groep, voor zover ze daar al toe weten te behoren, en verlaten veel vaker vroegtijdig school en hebben vaak moeite een baan te behouden. Het is dus een kwetsbaardere groep mensen in de samenleving.
In die zin kan het dus heel nuttig zijn om mensen die kenmerken vertonen van Asperger tijdig, liefst als kind al, te diagnosticeren en hen zo tegen zichzelf en met name het onbegrip van andere te beschermen door hen bijvoorbeeld trainingen aan te bieden. En niet in de laatste plaats mensen, bijvoorbeeld werkgevers, erop te wijzen dat mensen met Asperger vaak over grote talenten beschikken die hen heel goed van pas kunnen komen. Bijvoorbeeld hele scherpe organisatorische en analytische talenten. Vaak zijn er maar weinig aanpassingen en slechts een klein beetje begrip voor nodig om mensen met bijvoorbeeld Asperger in een organisatie op te nemen en hun talenten te benutten.
Autisme, waartoe het Syndroom van Asperger schrijnt te behoren, is voor veel mensen met Asperger een te beladen term. Dat is ook de reden dat men ooit aankwam met de term Asperger dan wel 'hoog functionerend' autisme. Om mensen met klassiek autisme te onderscheiden van mensen met het zogenaamde 'hoog functionerend' autisme.
Nu is Asperger met het uitkomen van de DSM VI (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) om onbegrijpelijke redenen geschrapt als specifieke vorm van autisme. Het heeft echter voor en nadelen. Door het schrappen van Asperger zullen de definities minder rigide zijn. Nadeel is dat het mogelijk lastiger wordt mensen met Asperger te diagnosticeren omdat dit specifiek gebeurde op basis van de voorgaande versie(s) van het handboek. Je doet daar potentieel mensen kwaad mee. Enerzijds omdat men on-gediagnosticeerd blijft of mogelijk over of te zwaar gediagnosticeerd wordt. Het kan ook consequenties hebben inzake de vergoeding van ziektekosten en dergelijke.
Overigens wordt de term, juist omdat deze zo specifiek omschreven is en een groot spectrum omvat (zie hier de meest voorkomende kenmerken), nog wel in praktijk gebruikt. En gelukkig maar. Want veel mensen met Asperger voelen zich beroofd van hun 'diagnose'. Het is namelijk zo dat mensen met een aandoening, en dat is eigenlijk willekeurig wat het is, altijd serieuzer genomen worden als deze aandoening een naam en definities heeft. Er is weinig meer frustreren dan te weten dat je iets hebt maar dit niet te kunnen definiëren. Ook al valt men zelden voor de volle 100% binnen de vaak te strakke kaders van de omschrijving van de desbetreffende aandoening. Geen mens is immers gelijk, dus ook mensen met een relatief specifieke aandoening zijn niet één op één vergelijkbaar. Een duidelijke diagnose, als zou deze om genoemde redenen op punten 'rammelen', geeft niet alleen medici maar ook mensen met de gediagnosticeerde aandoening handvatten om verder te bouwen aan hun leven. Een soort van richtingaanwijzer.
In die zin is het best wel jammer dat de makers van The Big Bang Theory een beetje geheimzinnig zo niet moeilijk doen om Sheldon Cooper als Asperger te erkennen. Ik ervaar het namelijk als een verademing in de al te serieuze wereld waarin zaken veel eerder geproblematiseerd dan gerelativeerd worden. En met mij misschien veel andere mensen.
Sheldon Cooper zet naar mijn mening een positief beeld neer van iemand met Asperger. Ja ze hebben hun eigenaardigheden maar er valt zeker wel mee te leven. Als de serie al iets bewijst dan is dat het wel. En ja, je kan en mag erom lachen. Mensen met Asperger hebben niet zelden een heel groot en scherp gevoel voor humor. En als mensen met Asperger al iets kunnen gebruiken dan is het een positief 'rolmodel' waaraan zij zichzelf kunnen spiegelen, en waarnaar men ook kan verwijzen in de zin van 'weet je wie ook Asperger heeft...', en zo zowel hun aandoening voor zichzelf en de buitenwereld te relativeren. Want leven met Asperger is niet alleen maar kommer en kwel! Sterker nog, veel 'lijders' zien hun aandoening als (eveneens) positief en zouden het niet meer willen missen.
Goed, het laat zich wel raden waarom dit onderwerp mij aanspreekt. En u heeft ook direct een antwoord op vragen als 'waarom weet die Vakantie zoveel' en haalt hij soms zo 'genadeloos' uit naar mensen die hem tegenspreken. Inderdaad, ik heb een excuus. Ik scoor tegenwoordig, beetje afhankelijk van mijn bui en de periode in mijn leventje, zo rond de 35 (bij de aangegeven test onder de link) op de schaal van Asperger. Er zijn echter tijden in mijn leven geweest, en dan verwijs ik voornamelijk naar mijn kindertijd en vroegere jeugd (zo tot mijn 20ste á 25ste), dat ik waarschijnlijk wel tegen zo niet ook het maximum (is 50 op de aangeven test zie hiervoor de eerdere link) scoorde.
Ik ben helaas opgegroeid in een tijd dat men totaal geen oog had voor dit soort zaken. Niet in het gezin maar al helemaal niet op school. Ik heb dus, niet alleen daardoor maar het heeft zeker niet geholpen, een hele eenzame kindertijd en jeugd doorgemaakt. Hierdoor ben ik onnodig vaak op mijn spreekwoordelijke bek gegaan. Pas veel later in mijn leven heb ik me gerealiseerd dat er iets mis was met de wijze waarop ik de wereld beleefde en visa versa. Ik gedroeg mij, volgens andere, sociaal onaangepast. Zelf had ik dat niet eens door. Ik geloof dat ik eerder zoiets had dat de rest van de wereld gek was behalve ik. Met veel discipline en dankzij mijn autodidactische kwaliteiten (nog zo'n talent dat veel Asperger lijders hebben) heb ik min of meer leren omgaan met mijn 'eigenaardigheden' op voornamelijk sociaal gebied. Helaas ben ik door heel veel onnodige schade en gelukkig maar weinig schande wijs geworden.
En dat had niet nodig geweest en zou in deze tijd ook niet meer voor mogen komen! Vandaar ook deze bekentenis!
Oh ja... Is Sheldon Cooper een Asperger? Absoluut! Ook al wordt de symptomen en kernmerken van de aandoening om humoristische redenen enorm uitvergroot in de serie, in werkelijkheid is het uiteraard vaak veel subtieler en blijft het juist daardoor onopgemerkt door medici en 'de vijandige buitenwereld', en wordt er een karikatuur van gemaakt.
Recente Blog Reacties